Παραδοσιακοί Χοροί της Ελλάδος
Ο χορός είναι μία από τις κινητικές δραστηριότητες που ο άνθρωπος δίνεται ολοκληρωτικά: σωματικά, ψυχικά και πνευματικά.
Ο χορός εμφανίζεται σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες. Εξελίσσεται μέσα από τη διαρκή επίδραση πολιτισμικών παραγόντων και λαμβάνει διαφορετική μορφή από λαό σε λαό και από πολιτισμό σε πολιτισμό. Δέχεται επιδράσεις τόσο από θρησκείες όσο και από τη γενικότερη αντίληψη περί ηθικής που επικρατεί σε κάθε εποχή.
Ο χορός εμφανίζεται σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες. Εξελίσσεται μέσα από τη διαρκή επίδραση πολιτισμικών παραγόντων και λαμβάνει διαφορετική μορφή από λαό σε λαό και από πολιτισμό σε πολιτισμό. Δέχεται επιδράσεις τόσο από θρησκείες όσο και από τη γενικότερη αντίληψη περί ηθικής που επικρατεί σε κάθε εποχή.
Φυσική Αγωγή (Ε και ΣΤ Δημοτικού) - Βιβλίο Μαθητή
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 - Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-G100/156/1110,4042/
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο - Υποστήριξη Διδασκαλίας Παραδοσιακών Χορών στην Α' βάθμια και Β' βάθμια Εκπαίδευση
http://www.pi-schools.gr/lessons/gymnastics/ypost_yliko/paradosiakoi
Χοροί Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης
http://www.pi-schools.gr/lessons/gymnastics/ypost_yliko/paradosiakoi/protovathmia.html
http://www.pi-schools.gr/lessons/gymnastics/ypost_yliko/paradosiakoi
Χοροί Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης
http://www.pi-schools.gr/lessons/gymnastics/ypost_yliko/paradosiakoi/protovathmia.html
Σεμινάριο δημοτικών χορών
Οι δημοτικοί χοροί του αναλυτικού προγράμματος σπουδών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης
http://pelop.pde.sch.gr/sym11-mes/wordpress/%CF%86%CE%B1/%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF-%CF%87%CE%BF%CF%81%CE%BF%CE%AF/
Οι ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί κατά περιοχές
https://paroutsas.jmc.gr/dances/
Οι δημοτικοί χοροί του αναλυτικού προγράμματος σπουδών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης
http://pelop.pde.sch.gr/sym11-mes/wordpress/%CF%86%CE%B1/%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF-%CF%87%CE%BF%CF%81%CE%BF%CE%AF/
Οι ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί κατά περιοχές
https://paroutsas.jmc.gr/dances/
ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Καραγκούνα
Ένας από τους κυριότερους χορούς της Θεσσαλίας, που χορεύεται όμως και σε άλλες περιοχές. Το τραγούδι της καραγκούνας είναι μια αναφορά κι ένας θαυμασμός στην αρχοντική καραγκούνικη γυναικεία φορεσιά, η οποία μαζί μ’ αυτή της σαρακατσάνας, αποτέλεσαν θέματα μελέτης και έρευνας. Χορευτές και χορεύτριες σχηματίζουν κύκλο ανοιχτό με μέτωπο προς το κέντρο. Ο χορός "Καραγκούνα", είναι ένας από τους κυριότερους χορούς της Θεσσαλίας. Χορεύεται στα χωριά του κάμπου της Θεσσαλίας από γυναίκες Καραγκούνες, από όπου πήρε και την ονομασία του.
Λέγεται ότι η εθνοτοπική ομάδα των Καραγκούνηδων πήρε το όνομά της από τη μαύρη γούνα (καρά-γκούνα), που φορούσαν και η οποία ήταν κατασκευασμένη από δέρμα προβάτου. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή το προσωνύμιο Καραγκούνηδες προήλθε από τη συνήθειά τους να κινούν το κεφάλι τους (κάρα-κούνα).
Οι Καραγκούνηδες ζώντας για αιώνες στη Θεσσαλία διαμόρφωσαν την ιδιαίτερη φυσιογνωμία τους, πέρα από τις επαφές με τις άλλες εθνοτοπικές ομάδες ή πληθυσμιακές κατηγορίες που συναποτελούν το θεσσαλικό χορευτικό μωσαϊκό. Η ευρεία οικογένεια αυστηρά ιεραρχημένη παρουσιάζεται στους Καραγκούνηδες, ως η ισχυρότερη κοινωνική δομή η οποία έχει να αντιμετωπίσει το τσιφλίκι και την περιβάλλουσα κοινωνία γνωρίζοντας έτσι τη διάκριση ανάμεσα στους ισχυρούς και τους αδυνάτους. Γνωστή επίσης είναι και η θρησκευτικότητα των Καραγκούνηδων και η τελετουργική αρχαιότροπη συμπεριφορά τους, η οποία εξωτερικεύεται με διάφορα εθιμικά δρώμενα, όπως τα Ρουγκάτσια ή Ρογκατσάρια το Δωδεκαήμερο. Η κατά φύλα διάκριση, αρκετά έντονη, εγγράφεται στο λεγόμενο Καραγκούνικο Σεργιάνι με τη συμμετοχή των γυναικών στις επίσημες μέρες του χρόνου, όπως τα Χριστούγεννα και τις Αποκριές. Το Σεργιάνι αποτελεί την επίσημη έξοδο των γυναικών παντρεμένων και ανύπαντρων. Οι χορευτικές φόρμες που παρουσιάζονται στο Καραγκούνικο Σεργιάνι συνοδεύονται μόνο από τραγούδι, χωρίς τη συνοδεία οργάνων. Από την άλλη πλευρά το ανδρικό φύλο μπαίνει στο χορό όταν έλθουν τα όργανα. Έκφραση αυτής της διάκρισης αποτελεί και το χορευτικό τραγούδι της "Καραγκούνας".
Άιντε Καραγκού-γκούνα Καραγκούνα
Άιντε με σαγιά, σαγιά και με συγκούνια
Άιντε κάντε πέ- μωρέ πέρα να περάσω
Άιντε το χορό - χορό σας μη χαλάσω
Άιντε να πουλή-πουλήσω και τη στάνη
Άιντε να σου πά-σου πάρω ένα γιορντάνι
Άιντε να πουλή-πωλήσω και τα γίδια
Άιντε να σου πά-σου πάρω δαχτυλίδια
Σαν απόοιδα σαν αποίδα την προκοπή σου είδα
Σαν απόοιδα σαν αποίδα σ’ αγάπησα σε πήρα
Χορεύεται κανονικά μόνο από γυναίκες σε σχήμα ημικυκλίου.
Η λαβή των χεριών είναι από τις παλάμες με ελαφρά λυγισμένους τους αγκώνες χωρίς αυτό να τηρείται αυστηρά. με τα χέρια τεντωμένα ή σε θέση W.
Το ρυθμικό σχήμα είναι τετράσημο (4/4) με αργή ρυθμική αγωγή.
Το χορευτικό μοτίβο ποικίλει και παρουσιάζεται είτε με το χορευτικό μοτίβο του συρτού στα τρία είτε διευρυμένο με μία επί πλέον κίνηση (άρση), όπως στο χωριό Φύλλο Καρδίτσας ή δύο. Η χορευτική φόρμα είναι ομοιογενής, επαναλαμβάνεται δηλαδή ταυτόσημα το ίδιο χορευτικό μοτίβο χωρίς την εμφάνιση ποικιλίας ή όποιας αυτοσχεδιαστικής τάσης. Οι διαφορετικές χορευτικές μορφές με τις οποίες παρουσιάζεται η Καραγκούνα μπορούν να θεωρηθούν ως παραλλαγές του τύπου στα τρία.
Ο χορός αποτελείται από τρία χορευτικά μοτίβα, καθένα από τα οποία έχει διαφορετικό αριθμό βημάτων που εκτελούνται σε ισόχρονο κανονικό ρυθμό.
Αν και είναι χαρακτηριστικός γυναικείος χορός, τα τελευταία χρόνια χορεύεται και από άντρες, οι οποίοι σχηματίζουν δεύτερο εξωτερικό κύκλο. Ο χορός συνήθως ξεκινάει με τη Σβαρνιάρα ή τη χοντρή Καραγκούνα, όπως τη λένε και η οποία θεωρείται από τις παλιότερες συνθέσεις της περιοχής, στην οποία χορεύουν συνέχεια μπροστά, προς τη φορά του κύκλου. Τα βήματα είναι ίδια με αυτά του Συρτού, αλλά πολύ πιο βαριά και αργά. Αφού τη χορέψουν πολλές φορές ξεκινάνε την Καραγκούνα, η οποία αποτελείται από τρία χορευτικά μοτίβα. Καθένα από αυτά έχει διαφορετικό αριθμό βημάτων, αλλά εκτελούνται σε ισόχρονο κανονικό ρυθμό.
Καραγκούνα Σβαρνιάρα
Είναι μια μορφή συρτού στα δύο με έντονο «σουστάρισμα». Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες, ελεύθερα και με κατεύθυνση προς τη φορά του κύκλου. Η ονομασία του χορού προέρχεται από τα βήματά του που είναι βαριά, σβαρνιστά. Συνήθως χορεύεται χωρίς λαβή με τους άνδρες να έχουν τα χέρια είτε στην έκταση είτε το ένα χέρι ελεύθερο και το άλλο πίσω στη μέση, ενώ οι γυναίκες έχουν τα χέρια στη μεσολαβή.
Σ’ ορισμένες όμως περιοχές, χορεύουν πιασμένοι από τις παλάμες και με λυγισμένους τους αγκώνες.
Τα βήματα του χορού είναι τα εξής:
Λέγεται ότι η εθνοτοπική ομάδα των Καραγκούνηδων πήρε το όνομά της από τη μαύρη γούνα (καρά-γκούνα), που φορούσαν και η οποία ήταν κατασκευασμένη από δέρμα προβάτου. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή το προσωνύμιο Καραγκούνηδες προήλθε από τη συνήθειά τους να κινούν το κεφάλι τους (κάρα-κούνα).
Οι Καραγκούνηδες ζώντας για αιώνες στη Θεσσαλία διαμόρφωσαν την ιδιαίτερη φυσιογνωμία τους, πέρα από τις επαφές με τις άλλες εθνοτοπικές ομάδες ή πληθυσμιακές κατηγορίες που συναποτελούν το θεσσαλικό χορευτικό μωσαϊκό. Η ευρεία οικογένεια αυστηρά ιεραρχημένη παρουσιάζεται στους Καραγκούνηδες, ως η ισχυρότερη κοινωνική δομή η οποία έχει να αντιμετωπίσει το τσιφλίκι και την περιβάλλουσα κοινωνία γνωρίζοντας έτσι τη διάκριση ανάμεσα στους ισχυρούς και τους αδυνάτους. Γνωστή επίσης είναι και η θρησκευτικότητα των Καραγκούνηδων και η τελετουργική αρχαιότροπη συμπεριφορά τους, η οποία εξωτερικεύεται με διάφορα εθιμικά δρώμενα, όπως τα Ρουγκάτσια ή Ρογκατσάρια το Δωδεκαήμερο. Η κατά φύλα διάκριση, αρκετά έντονη, εγγράφεται στο λεγόμενο Καραγκούνικο Σεργιάνι με τη συμμετοχή των γυναικών στις επίσημες μέρες του χρόνου, όπως τα Χριστούγεννα και τις Αποκριές. Το Σεργιάνι αποτελεί την επίσημη έξοδο των γυναικών παντρεμένων και ανύπαντρων. Οι χορευτικές φόρμες που παρουσιάζονται στο Καραγκούνικο Σεργιάνι συνοδεύονται μόνο από τραγούδι, χωρίς τη συνοδεία οργάνων. Από την άλλη πλευρά το ανδρικό φύλο μπαίνει στο χορό όταν έλθουν τα όργανα. Έκφραση αυτής της διάκρισης αποτελεί και το χορευτικό τραγούδι της "Καραγκούνας".
Άιντε Καραγκού-γκούνα Καραγκούνα
Άιντε με σαγιά, σαγιά και με συγκούνια
Άιντε κάντε πέ- μωρέ πέρα να περάσω
Άιντε το χορό - χορό σας μη χαλάσω
Άιντε να πουλή-πουλήσω και τη στάνη
Άιντε να σου πά-σου πάρω ένα γιορντάνι
Άιντε να πουλή-πωλήσω και τα γίδια
Άιντε να σου πά-σου πάρω δαχτυλίδια
Σαν απόοιδα σαν αποίδα την προκοπή σου είδα
Σαν απόοιδα σαν αποίδα σ’ αγάπησα σε πήρα
Χορεύεται κανονικά μόνο από γυναίκες σε σχήμα ημικυκλίου.
Η λαβή των χεριών είναι από τις παλάμες με ελαφρά λυγισμένους τους αγκώνες χωρίς αυτό να τηρείται αυστηρά. με τα χέρια τεντωμένα ή σε θέση W.
Το ρυθμικό σχήμα είναι τετράσημο (4/4) με αργή ρυθμική αγωγή.
Το χορευτικό μοτίβο ποικίλει και παρουσιάζεται είτε με το χορευτικό μοτίβο του συρτού στα τρία είτε διευρυμένο με μία επί πλέον κίνηση (άρση), όπως στο χωριό Φύλλο Καρδίτσας ή δύο. Η χορευτική φόρμα είναι ομοιογενής, επαναλαμβάνεται δηλαδή ταυτόσημα το ίδιο χορευτικό μοτίβο χωρίς την εμφάνιση ποικιλίας ή όποιας αυτοσχεδιαστικής τάσης. Οι διαφορετικές χορευτικές μορφές με τις οποίες παρουσιάζεται η Καραγκούνα μπορούν να θεωρηθούν ως παραλλαγές του τύπου στα τρία.
Ο χορός αποτελείται από τρία χορευτικά μοτίβα, καθένα από τα οποία έχει διαφορετικό αριθμό βημάτων που εκτελούνται σε ισόχρονο κανονικό ρυθμό.
Αν και είναι χαρακτηριστικός γυναικείος χορός, τα τελευταία χρόνια χορεύεται και από άντρες, οι οποίοι σχηματίζουν δεύτερο εξωτερικό κύκλο. Ο χορός συνήθως ξεκινάει με τη Σβαρνιάρα ή τη χοντρή Καραγκούνα, όπως τη λένε και η οποία θεωρείται από τις παλιότερες συνθέσεις της περιοχής, στην οποία χορεύουν συνέχεια μπροστά, προς τη φορά του κύκλου. Τα βήματα είναι ίδια με αυτά του Συρτού, αλλά πολύ πιο βαριά και αργά. Αφού τη χορέψουν πολλές φορές ξεκινάνε την Καραγκούνα, η οποία αποτελείται από τρία χορευτικά μοτίβα. Καθένα από αυτά έχει διαφορετικό αριθμό βημάτων, αλλά εκτελούνται σε ισόχρονο κανονικό ρυθμό.
Καραγκούνα Σβαρνιάρα
Είναι μια μορφή συρτού στα δύο με έντονο «σουστάρισμα». Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες, ελεύθερα και με κατεύθυνση προς τη φορά του κύκλου. Η ονομασία του χορού προέρχεται από τα βήματά του που είναι βαριά, σβαρνιστά. Συνήθως χορεύεται χωρίς λαβή με τους άνδρες να έχουν τα χέρια είτε στην έκταση είτε το ένα χέρι ελεύθερο και το άλλο πίσω στη μέση, ενώ οι γυναίκες έχουν τα χέρια στη μεσολαβή.
Σ’ ορισμένες όμως περιοχές, χορεύουν πιασμένοι από τις παλάμες και με λυγισμένους τους αγκώνες.
Τα βήματα του χορού είναι τα εξής:
1: Το δεξί πατάει με όλο το πέλμα μεταξύ κέντρου και φοράς του κύκλιου, και σταυρωτά πάνω από το αριστερό ενώ ταυτόχρονα γίνεται ένα ανεβοκατέβασμα του κορμού, «σουστάρισμα».
2: Το αριστερό πατάει με τα δάχτυλα δίπλα στη φτέρνα του δεξιού.
3: Το δεξί εκτελεί μικρό βήμα και πατάει διαγώνια δεξιά
4: Το αριστερό πατάει με όλο το πέλμα στη φορά ου κύκλου, σταυρωτά πάνω από το δεξί, ενώ ταυτόχρονα γίνεται σουστάρισμα.
5: Το δεξί πατάει με τα δάχτυλα δίπλα στη φτέρνα του αριστερού.
6: Το αριστερό κάνει μικρό βήμα προς τη φορά του κύκλου.
Βιβλιογραφία
http://pelop.pde.sch.gr/sym11-mes/wordpress/%CF%86%CE%B1/%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF-%CF%87%CE%BF%CF%81%CE%BF%CE%AF/%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CE%B1-2/?fbclid=IwAR28V47M1AteF9To5xKt7fpUdP818kpBMjn6p_dn_CT--Y81cikyooM5t_g
https://paroutsas.jmc.gr/dances/thesalia/karaguna.htm?fbclid=IwAR2Sakky9FayTp0zo6yRIKffb09Tx1ftovfcueK4t5JyhfnVla3jDiP9xgs
https://paroutsas.jmc.gr/dances/thesalia/sbarniar.htm
https://sites.google.com/site/mikedimotiko/mousike-kai-tragoudia-tes-thessalias?fbclid=IwAR17bC-xin-wDoalXSMBvmmpMJhOncCpQM01vyc2XNzx9G3yMIv8Dz8saS4
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%BF%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%B9%CE%AC_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CE%B1%CF%82
2: Το αριστερό πατάει με τα δάχτυλα δίπλα στη φτέρνα του δεξιού.
3: Το δεξί εκτελεί μικρό βήμα και πατάει διαγώνια δεξιά
4: Το αριστερό πατάει με όλο το πέλμα στη φορά ου κύκλου, σταυρωτά πάνω από το δεξί, ενώ ταυτόχρονα γίνεται σουστάρισμα.
5: Το δεξί πατάει με τα δάχτυλα δίπλα στη φτέρνα του αριστερού.
6: Το αριστερό κάνει μικρό βήμα προς τη φορά του κύκλου.
Βιβλιογραφία
http://pelop.pde.sch.gr/sym11-mes/wordpress/%CF%86%CE%B1/%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF-%CF%87%CE%BF%CF%81%CE%BF%CE%AF/%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CE%B1-2/?fbclid=IwAR28V47M1AteF9To5xKt7fpUdP818kpBMjn6p_dn_CT--Y81cikyooM5t_g
https://paroutsas.jmc.gr/dances/thesalia/karaguna.htm?fbclid=IwAR2Sakky9FayTp0zo6yRIKffb09Tx1ftovfcueK4t5JyhfnVla3jDiP9xgs
https://paroutsas.jmc.gr/dances/thesalia/sbarniar.htm
https://sites.google.com/site/mikedimotiko/mousike-kai-tragoudia-tes-thessalias?fbclid=IwAR17bC-xin-wDoalXSMBvmmpMJhOncCpQM01vyc2XNzx9G3yMIv8Dz8saS4
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%BF%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%B9%CE%AC_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CE%B1%CF%82
Εικονικό Μουσείο Ελληνικού Παραδοσιακού Χορού
Click to set custom HTML